Γράφει η Αβράμη Έμμυ

13/2/2024

Η Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου είναι μια γιορτή του ραδιοφώνου και του τρόπου με τον οποίο διαμορφώνει τη ζωή μας. Το ραδιόφωνο μας ενημερώνει, μας αλλάζει και μας ενώνει. Συγκεντρώνει ανθρώπους και κοινότητες από διαφορετικά υπόβαθρα, για να προωθήσει τον θετικό διάλογο για αλλαγή. Πιο συγκεκριμένα, το ραδιόφωνο είναι το τέλειο μέσο για την αντιμετώπιση των συγκρούσεων χτίζοντας αμοιβαία κατανόηση.

Θεωρώ ότι η σχέση με το ραδιόφωνο, για όσους  γεννηθήκαμε ως και τη δεκαετία του 1990, παραμένει ερωτική και ανεπανάληπτη! Δεν είναι μόνο οι μουσικές γνώσεις, οι τίτλοι τραγουδιών, που περιμέναμε πως και πως να μάθουμε, η ηχογράφηση των αγαπημένων επιτυχιών, όταν δεν μιλά η/ο μουσικός παραγωγός,κάνοντας το κασετόφωνο γραφομηχανή, πατώντας pause, stop, rewind και forward, για να μην ηχογραφηθεί η φωνή του παραγωγού! Ήταν κι εκείνη η περιέργεια που μας έτρωγε, προσπαθώντας να φανταστούμε ποια/ος βρίσκεται πίσω από το μικρόφωνο, πίσω από κάθε αισθησιακή φωνή!

Δυστυχώς, με το πέρασμα του χρόνου και την εξέλιξη της τεχνολογίας έχει χάσει αρκετή από την μαγεία του, αλλά και μεγάλο μέρος των ακροατών του, μια και τα FM τείνουν προς εξαφάνιση και το διαδίκτυο έχει αντικαταστήσει το παλιό, ένδοξο ραδιόφωνο!

Σύμφωνα με τον Εκπαιδευτικό, Επιστημονικό και Πολιτιστικό Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών (UNESCO), το ραδιόφωνο έχει περάσει το ορόσημο των 100 ετών. Ενώ πιστεύεται ότι η πρώτη ραδιοφωνική μετάδοση έγινε από τον Γκουλιέλμο Μαρκόνι το 1895, με πειραματικές εκπομπές μουσικής και ομιλιών, γύρω στο 1905-1906.

Ένα ορόσημο στην ιστορία του ραδιοφώνου ήταν η έμπνευση του Frank Conrad, ενός Αμερικανού που εργαζόταν ως μηχανικός και ήταν παθιασμένος με τον ραδιοερασιτεχνισμό και τον αθλητισμό. Ο Κόνραντ βγήκε”ζωντανά”με το ραδιόφωνό του για να μεταδώσει τα αποτελέσματα ενός αγώνα, αμέσως κέρδισε ένα ενθουσιώδες ακροατήριο. Τότε ήταν που μεταδόθηκε η πρώτη ραδιοφωνική διαφήμιση για ένα κατάστημα στη γειτονιά του Κόνραντ. Ο ίδιος,  θεωρήθηκε ο πατέρας του ραδιοφώνου, υποστηρίχθηκε τεχνικά και ενισχύθηκε από την εταιρεία Westing house. Στις 20 Νοεμβρίου 1920, βγήκε στον αέρα ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός, ο K.D.K.A., ο οποίος λειτουργεί μέχρι σήμερα.

Το 1926,οι εύχρηστοι, καλής ποιότητας και φθηνοί ραδιοφωνικοί δέκτες εμφανίστηκαν στην αγορά. Έκτοτε, το ραδιόφωνο απέκτησε ένα πολύ ευρύ ακροατήριο. Στην πορεία, θεσπίστηκε νομοθεσία για την οργάνωση τόσο των σταθμών όσο και των συχνοτήτων εκπομπής. Ωστόσο, το ραδιόφωνο δεν ενσωματώθηκε παρά μόνο μετά το 1930. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου δημιουργήθηκε ένα δίκτυο οργανωμένων ραδιοφωνικών σταθμών, στις ΗΠΑ αλλά και στην Ευρώπη.

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το ραδιόφωνο και ο Τύπος γίνονται δύο μέσα ενημέρωσης που ανταγωνίζονται το ένα το άλλο. Μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, το ραδιόφωνο επιστρέφει στην αρχική του κατάσταση και γίνεται και πάλι ένα μέσο με επίκεντρο την ψυχαγωγία: στα τέλη της δεκαετίας του 1940 και στις αρχές της δεκαετίας του1950, το ραδιόφωνο αποκτά έναν νέο ανταγωνιστή, την τηλεόραση, και η τηλεόραση αποκτά ένα πολύ ισχυρό όπλο κατά του ραδιοφώνου :το βίντεο.

Η ακροαματικότητα του ραδιοφώνου έπεσε κατακόρυφα και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί αναζήτησαν λύση. Η λύση ήρθε στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 μετην εμφάνιση της δημοφιλούς μουσικής rock’n’roll. Η κρίση ξεπεράστηκε και το ραδιόφωνο καθιερώθηκε αποκλειστικά ως μέσο ψυχαγωγικής μουσικής.

Τη δεκαετία του ’60, το κρατικό ραδιόφωνο δεν μετέδιδε ροκ μουσική, η οποία αμφισβητήθηκε στην Ευρώπη και απορρίφθηκε από τη νεολαία της εποχής. Με πρωτοπόρο το Radio Caroline στο Ηνωμένο Βασίλειο, εμφανίστηκε το πειρατικό ραδιόφωνο, το οποίο μετέδιδε μόνο ροκ από μικρά πλοία εκτός βρετανικής επικράτειας. Η ακροαματικότητα του ήταν αρκετά υψηλή ώστε να απειλήσει το BBC. Αυτός ο τύπος ραδιοφώνου εξαπλώνεται στη συνέχεια σε όλη την Ευρώπη.

Ακροατές ραδιοφώνου με ακουστικά το 1920

Το 2011, τα κράτη μέλη της UNESCO ανακήρυξαν την 13η Φεβρουαρίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου κι εγκρίθηκε ως διεθνής εκδήλωση από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών το 2013.

Το ραδιόφωνο,έχει τη δύναμη να διαμορφώσει την εμπειρία της διαφορετικότητας στην κοινωνία, μετατρέποντάς τη σε ένα χώρο όπου εκφράζονται, εκπροσωπούνται και ακούγονται όλες οι φωνές, αδιακρίτως.

Η Έμμυ Αβράμη σπούδασε στο τμήμα Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας του ΑΠΘ. Αγαπά την τέχνη, τον πολιτισμό και τους χαμογελαστούς ανθρώπους. Έχει πάθος με το ραδιόφωνο κι ασχολήθηκε αρκετά χρόνια, μια και λατρεύει τη μουσική. Το «μικρόβιο» του να αποτυπώνει τις σκέψεις της στο χαρτί, υπήρχε μέσα της από μικρό παιδί. Αυτό που τη χαρακτηρίζει: η επιμονή της να κατακτά κάθε στόχο που θέτει στον εαυτό της.